Por. Zdzisław Bossowski ps. „Kajetan

Urodził się 1 sierpnia 1898 roku w Bistuszowej w powiecie tarnowskim. Mieszkał w Tarnowie, a w latach 1909-1911 uczęszczał do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, a w latach 1911-1916 do gimnazjum w Tarnowie. 26 listopada 1916 roku wstąpił do Legionów Polskich. 10 maja 1918 roku został wcielony do armii austro-węgierskiej.

W dniu 1 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego i rozpoczął służbę w 16 pp. Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. W stopniu plutonowego podchorążego dowodził plutonem, uczestnicząc w walkach o granice Rzeczypospolitej na froncie wschodnim przez 5 miesięcy i 20 dni. W 1919 roku ukończył szkołę podchorążych zawodowych w Warszawie i 1 czerwca tegoż roku został mianowany do stopnia podporucznika. Jako dowódca kompanii lotniczej 29 pułku strzelców kaniowskich uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku.

W następnym roku złożył egzamin dojrzałości w gimnazjum w Grudziądzu i 5 grudnia 1921 roku został awansowany do stopnia porucznika. W 1922 roku ukończył Szkołę Młodszych Oficerów Artylerii w Toruniu, w 1924 – kurs narciarski w Zakopanem, a w 1926 – kurs łączności w Zegrzu.

Do 10 marca 1930 roku pełnił służbę na różnych stanowiskach w 21 pułku artylerii przeciwlotniczej, po czym na mocy orzeczenia szpitala okręgowego otrzymał urlop zdrowotny i przeszedł do rezerwy. Do wybuchu wojny prowadził majątek żony w miejscowości Grodziec na Śląsku Cieszyńskim.

We wrześniu 1939 roku nie został zmobilizowany, mimo podejmowanych wysiłków. Po kampanii wrześniowej powrócił do rodzinnej Bistuszowej, gdzie zorganizował placówkę ZWZ, a następnie AK. Przyjął pseudonim „Kajetan”. Po ogłoszeniu mobilizacji do „Burzy” I batalionu 16 pp. AK wraz z grupą swoich współpracowników zameldował się do działań bojowych. Otrzymał przydział w sztabie I batalionu jako oficer wywiadu.

Przeszedł z batalionem cały szlak bojowy. Po bitwie pod Jamną 29 września 1944 roku kpt. „Leliwa” powierzył por. Zdzisławowi Bossowskiemu (na jego osobisty wniosek) dowództwo nad jednym z dwóch pozostałych z 3 kompanii plutonów. Pluton przyjął kryptonim „Regina II” i pod dowództwem „Kajetana” prowadził samodzielną działalność dywersyjną. 17 października 1944 roku w Dąbrach oddział został rozbity przez Niemców. Według przekazów, por. Bossowski miał szansę wydostania się z nierównej walki, ale pozostał do końca na posterunku ze swoimi żołnierzami. Zginął bohaterską śmiercią w Dąbrach 17 października 1944 roku wraz ze swoimi 17 żołnierzami i wraz z nimi spoczywa na partyzanckim cmentarzu. Pośmiertnie mianowany majorem Wojska Polskiego.

Cenne uzupełnienie do biogramu por. Bossowskiego przesłała  dr Maria Żychowska znana tarnowska harcerka i historyczka: „(…)  poszedł (Zdzisław Bossowski – przyp. KS) do legionów w 1916 r., gdyż został usunięty ze szkoły za to, że wraz z kilkoma kolegami m.in. Władysławem Wodnieckim – komendantem hufca – zainscenizowali w szkole   dowcipny żart zawieszając na portrecie cesarza płachtę  i śpiewając frywolną, ludową piosenkę. O fakcie tym powiadomił kolega – Żydek władze austriackie, które chłopców aresztowały i postawiły przed sądem wojennym w Krakowie.

Ponieważ był to okres wojny, mieli być sądzeni za obrazę majestatu cesarza, co groziło poważnymi karami. Ale starania rodziców i burmistrza (Tarnowa – przyp. KS) Tertila sprawiły, że chłopców  wyrzucono tylko ze szkoły – tuż przed maturą – bo było to w maju 1916 roku –  ale dyrektor II Gimnazjum –  dr Jan Leniek (autor monografii Tarnowa), musiał odejść  na wcześniejszą emeryturę. Nie wiem w jakich okolicznościach Z. Bossowski znalazł się w 1918 roku w Tarnowie (albo dezerter z armii austriackiej albo ranny) ale wymieniany jest jako ten, który  prowadził ćwiczenia wojskowe z harcerzami i członkami POW, przygotowującymi się do przejęcia władzy.

Przestrzeloną Jego  kurtkę z ostatniej bitwy w Dąbrach (17.10.1944r), przekazała siostra por. Z. Bossowskiego p. Kazimiera  Karabińska  do Muzeum w Gorlicach, gdzie dyrektorem był tam wówczas  Andrzej Leo. Ponieważ on odchodził właśnie stamtąd do tarnowskiego Muzeum zabrał tę kurtkę i przekazał mnie do  Kolekcji Harcerskiej w Muzeum Okręgowym w Tarnowie.